سؤالهای امتحانی حقوق جزاي اختصاصي 1 

سوال اول :

روز هفتم تير ماه سال1383، پسر جواني بنام «مهدى ...» ـ دانشجوى مهندسى شيمى دانشگاه صنعتى شريف ـ  به طرز مرموزى از طبقه دوم ساختمان شماره ۳ خوابگاه دانشگاه صنعتى شريف سقوط كرد و با وجود رساندن وى به بيمارستان، به دليل شدن جراحات وارده فوت نمود. با وارد عمل شدن پليس و بازپرس جنايى و تحقيقات تخصصى آنان، ردپايى از جوان ۲۰ ساله اى بنام حسین...كه دانشجوى برق همان دانشگاه بود، به دست آمد كه بى ارتباط با حادثه نبود. پس از دستگيري جوان مزبور، نامبرده اقرارکرد که : «براى غافلگير كردن اعضاى اتاق و سر به سر گذاشتن آنان، به طور ناگهانى وارد اتاق شده و با صداي بلند سلام دادم، چون قربانى حادثه (مهدي ...) نزديك تراس(ايوان) ايستاده بود، با شنيدن صدايم ترسيد و در واكنش به غافلگيرى و در اثر از جا پريدن، به پايين پرتاب شد.» پرونده اين سقوط مرگبار با اصرار خانواده قربانى براى قصاصِ عاملِ مرگِ پسرشان، در اختيار شعبه ۷۹  دادگاه كيفرى استان تهران قرار گرفت.

 با التفات به صورت مساله و به فرض صحت مندرجات پرونده و ادعای متهم(حسین...) :

1-   با توجه به عمليات آقاي حسین ...(ترساندن منتهي به فوت مقتول)، آيا در حقوق ايران قتل از طريق عمل غيرمادي قابل تحقق است يا خير؟ مستدلاً و مستنداً بحث کنيد.  

در پاسخ به این سوال باید گفت که : قانونگذار بر اساس مواد 325 و 326 ق.م.ا انجام قتل از طریق عملیات غیرمادی مستقیم و غیرمستقیم را پیش بینی کرده است. ماده 325 ناظر بر عملیات مستقیم (مباشرت)و ماده 326 ناظر بر عملیات غیرمستقیم (تسبیب) در انجام قتل به طریق عملیات غیرمادی است. بر این اساس با توجه به محتویات پرونده، مستند قانونی سوال ماده 326 ق.م.ا می باشد. از طرف دیگر قانونگذار در بیان عملیات مرتکب در برخی از مواد دیگر مانند ماده 206 ق.م.ا از کلمه «کاری» استفاده کرده است که اطلاق این لفظ نیز موید بحث فوق و امکان وقوع قتل عمد یا غیرعمد به طریق عملیات غیرمادی مستقیم و یا غیرمستقیم خواهد بود.

2-   در صورت انتساب قتل به حسین ... نوع قتل واقع شده را مستدلاً و مستنداً بيان کنيد.

با توجه به فرض سوال و با امعان نظر در مواد206، بند ب 295، 325 و 326 ق.م.ا با توجه به اینکه عملیات مرتکب(صرف ترساندن) فی نفسه و عرفاً کشنده محسوب نمی شود و اتفاقاً منتهی به وقوع قتل مهدی ... شده است، لذا به جهت فقدان سوء نیت خاص در نزد مرتکب و غیرکشنده بودن عمل ارتکابی و وقوع قتل به نحو اتفاقی، قتل واقع شده شبه عمد تلقی می گردد.

3-   چه مجازاتي براي مرتکب در نظر مي گيريد. با ذکر ماده يا مواد قانوني لازم.

با توجه به نوع قتل و با عنایت به مواد 295، 302 و 304 ق.م.ا مجازات مرتکب پرداخت یک فقره دیه کامله در صورت مطالبه اولیاء دم در عرض دو سال از تاریخ وقوع قتل در حق ایشان خواهد بود.

4-   در صورت گذشت اولياء دم، چه مجازاتي متوجه متهم خواهد بود؟

با توجه به نوع قتل در صورت گذشت اولیاء دم مجازاتی متوجه مرتکب نخواهد بود. استناد به مواد 208 یا 612 ق.م.ا در این باره، به جهت اختصاص مواد مذکور به قتل عمد صحیح نمی باشد.

سوال دوم :

خانم الف که با خودروي پرايد متعلق به شوهرش بنام ب و تحت نظر او، مشغول ياد گرفتن و تعليم رانندگي بوده، در حين دور زدن در خيابان، با موتور سواري بنام ج که در سمت راست خيابان در حرکت بوده است، تصادف کرده و باعث فـوت او مي گردد. کـاردان فني پس از بازديد از صحنه تصادف و خودرو و تنظيم کروکي، علت تصادف را دور زدن در محل ممنوع تشخيص مي دهد. در نتيجه خانم الف و آقاي ب تحت پيگرد قرار مي گيرند.

در جريان دادرسي، وکيل مدافع خانمِ الف با استناد به قاعده «سبب اقوي از مباشر» اظهار مي نمايد: «که موکلش خانم الف تحت نظر و تعليم شوهرش، مبادرت به رانندگي کرده و در حين تصادف نيز شوهرش در خودرو حضور داشته و خانم الف به دستور او رانندگي کرده؛ بعلاوه اينکه خودرو متعلق به آقاي ب مي باشد. بنابراين مشاراليها (خانم الف) مسئول قتل واقع شده نيست.»

  با توجه به صورت مساله، چنانچه شما قاضي رسيدگي کننده به اين پرونده باشيد :

1-   خانم الف را مسئول قتل مي دانيد يا آقاي ب يا هر دو را، مستدلاً و مستنداً پاسخ دهيد.

با توجه به محتویات پرونده و با امعان نظر در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی، قتل منتسب به خانم الف می باشد. در این حادثه عملیات شوهر خانم الف را نمی توان در حد تسبیب در وقوع جنایت به حساب آورد . به نظر می رسد عملیات شوهر الف در وقوع قتل در حد «شرط»  می باشد که علی الاصول قابل مجازات نیست. بر این اساس استناد به «قاعده سبب اقوی از مباشر» از طرف وکیل خانم الف فاقد وجاهت قانونی در این پرونده است. زیرا استناد به این قاعده زمانی درست خواهد بود که عملیات شوهر خانم الف در حد سبب باشد در حالیکه چنین نیست.

به فرض اگر این قاعده در این پرونده جایگاهی هم داشته باشد، باز به جهت قاعده «غیرالمباشر لایقاص الا فی الموارد» و ماده 363 ق.م.ا (در صورت اجتماع مباشر و سبب در جنايت مباشر ضامن است مگر اينكه سبب اقوي از مباشر باشد) مسولیت قتل متوجه مباشر یعنی خانم الف خواهد بود.

2-    نوع قتل واقع شده را مستدلاً و مستنداً بيان کنيد.

     با التفات به نحوه وقوع قتل و فقدان گواهینامه رانندگی خانم الف و دور زدن در محل ممنوعه(بی احتیاطی) در کل با در نظر گرفتن تعدی و تفریط (تقصیر) خانم الف و با توجه به تبصره 3  ماده 295 ق.م.ا (هرگاه بر اثر بي احتياطي يا بي مبالاتي يا عدم مهارت و عدم رعايت مقررات مربوط به امري قتل يا ضرب يا جرح واقع شود بنحوي كه اگر آن مقررات رعايت مي شد حادثه اي اتفاق نمي افتاد...)  قتل واقع شده در حكم شبه عمد خواهد بود.

3-    چه مجازاتي براي مرتکب يا مرتکبان در نظر مي گيريد. با ذکر ماده يا مواد قانوني لازم.

با توجه به تبصره 3 ماده 295 و با در نظر گرفتن مواد 714 و 718 ق.م.ا ، مجازات مرتکب به دلیل انجام قتل درحکم شبه عمد در اثر رانندگی بدون پروانه و عبور از محل ممنوعه، حبس تعزیری بيش از دو سوم حداكثر مجازات مذكور در ماده 714 ق.م.ا و پرداخت یک فقره دیه کامله در صورت مطالبه اولیاء دم خواهد بود. همچنین دادگاه مي تواند علاوه بر مجازات فوق مرتكب را براي مدت يك تا پنج سال از حق رانندگي يا تصدي وسايل موتوري نیز محروم نمايد.

4-    اگر به فرض راننده موتور نيز فاقد گواهينامه رانندگي باشد، در آن صورت آيا اين امر تاثيري در مسئوليت مسئول يا مسئولان حادثه خواهد داشته يا خير؟ مستدلاً و مستنداً پاسخ دهيد.

با توجه به علت تامه وقوع حادثه (تقصیر جزایی خانم الف) و با در نظر گرفتن مفهوم مخالف جمله مندرج در تبصره 3 ماده 295 ق.م.ا یعنی عبارت «بنحوي كه اگر آن مقررات رعايت مي شد حادثه اي اتفاق نمي افتاد»، باید گفت که فقدان گواهينامه رانندگي متوفی، تاثیری در ماهیت قضیه نخواهد داشت. زیرا اگر حتی نامبرده دارای گواهینامه هم بود، باز وقوع چنین حادثه ای اجتناب ناپذیر و خارج از کنترل متوفی بود.

سوال سوم :

در ساعت 9 صبح روز جمعه مورخ 8/12/1388 عده اي از نوجوانان در يکي از خيابان هاي فرعي تهرانپارس، سرگرم بازي فوتبال بوده اند. دختر بچه 8 ساله اي بنام الف که ساکن همان خيابان بوده است، در حين عبور از کنار محل بازي به علت اصابت توپ فـوتبال يکي از بازيکنان بنام آقای ب(16ساله)، از ناحيه سر به شدت مصــدوم شده و به بيمارستان منتقل مي گردد، اما متاسفانه بعد از 24 ساعت فوت مي کند. پزشکي قانوني تهران علت مرگ را ناشي از خونريزي مغزي به علت ورود ضربه به ناحيه سر تشخيص مي دهد. پدر دختر بچه عليه آقاي ب طرح شکايت مي کند.

    آقاي ب در دفاع از خويش در دادگاه مي گويد: «که من به هيچ وجه قصد مضروب کردن يا کشتن مشاراليها را نداشتم، بلکه فقط مي خواستم که توپ را برگردانم که به متوفي اصابت کرد.» با توجه به صورت مساله :

1-   نوع قتل واقع شده را مستدلاً و مستنداً بيان کنيد.

با امعان نظر در محتویات پرونده و نحوه وقوع قتل می توان گفت که عملیات مرتکب صرفاً در حد برگرندان توپ در حین بازی فوتبال بوده است، بر این اساس به جهت فقدان سوءنیت عام در نزد مرتکب (یعنی عدم قصد ایراد صدمه به متوفی) و فقدان سوءنیت خاص(نداشتن قصد قتل متوفی) قتل واقع شده مستنداً به بند الف ماده 295 ق.م.ا خطای محض خواهد بود. البته این فرض هم می تواند درست باشد که به جهت عدم رعایت مقررات بازی فوتبال از ناحیه بازیکنان مزبور، قتل واقع شده را به دلیل تقصیر جزایی، مستنداً به تبصره 3 ماده 295 و 616 ق.م.ا در حکم شبه عمد بدانیم.

2-   چه مجازاتي براي مرتکب در نظر مي گيريد. با ذکر ماده يا مواد قانوني لازم.

3-   اگر ضارب در زمان قتل 14 سال داشت، در آن صورت آيا تاثيري در عنوان قتل و مجازات آن خواهد داشت يا خير ؟

با توجه به تبصره 1 ماده 295 ق.م.ا (جنايت هاي عمدي و شبه عمدي ديوانه و نابالغ بمنزله خطاء محض است) در این صورت قتل واقع شده در حکم خطای محض و پرداخت دیه به عهده عاقله قاتل خواهد بود.

4-   اگر به فرض جديد، ضاربِ 16 ساله به قصد اصابت توپ به بدن متوفي به طرف او شوت مي کرد، و دختربچه به دليل اصابت توپ به بدنش، تعادل خـود را از دست داده و در اثر برخـورد سرش با آسفالت خيابان فـوت مي نمود، در آن صورت قتل چه عنواني پيدا مي کرد و چه مجازاتي بر آن مترتب مي شد؟ مستدلاً و مستنداً بيان کنيد.

با عنایت به فرض سوال و اینکه اصابت ضربه توپ یک فرد 16 ساله به بدن یک دختر 8 ساله، عرفاً کشنده محسوب نمی شود، همچنین با توجه به فرض سوال، که علت اصلی قتل از دست دادن تعادل و خوردن به زمین آسفالت بوده است، لذا قتل واقع شده به جهت فقدان سوء نیت خاص و غیرکشنده بودن عملیات مرتکب، مستنداً به بند ب ماده 295 ق.م.ا شبه عمد تلقی شده و مستوجب پرداخت نصف دیه (ماده 200 : ديه قتل زن مسلمان خواه عمدي خواه غيرعمدي نصف ديه مرد مسلمان است) در حق اولیاء دم خواهد بود.

نمونه سوالات  تستي حقوق جزاي اختصاصي 1
                                      

1ـ  شخصي مرتكب قتل عمد شده و سپس فرار كرده و مرده است‌، در اين صورت‌:

الف) ديه بايستي از ماترك قاتل برداشته شود و اگر قاتل مالي نداشته است ديه لاوصول مي‌ماند.

ب) هيچ مسئوليتي براي پرداخت ديه متوجه ورثه قاتل براي پرداخت ديه از ما ترك قاتل يا ساير بازماندگان وي نيست‌.

ج) قصاص تبديل به ديه شده و بازماندگان قاتل بايستي ديه را پرداخت نمايند، در صورتي كه بازماندگان فاقد تكمن مالي باشند ازپرداخت‌ديه معاف مي‌شوند و ديه لاوصول مي‌ماند

د) ديه بايستي از ماترك قاتل پرداخت گردد و اگر قاتل مالي نداشته باشد از اموال بستگان نزديك وي پرداخت مي‌شود ولي هر گاه قاتل‌بستگاني نداشته باشد يا بستگان قاتل فاقد تمكن مالي باشند ديه از بيت‌المال پرداخت مي‌شود.

2 ـ در صورتي كه تعقيب مباشر جرم بنابر دلايل قانوني موقوف گردد:

الف) تأثيري در حق معاون جرم ندارد.

ب) معاون جرم اگر اقوي از مباشر باشد قابل تعقيب است‌.

ج) براي معاون جرم نيز قرار موقوفي تعقيب صادر مي‌گردد.

د) هيچكدام‌. 

3 ـ اجراي كدام يك از احكام جزايي ذيل قابل تعليق است‌؟

الف) جعل اسكناس‌

ب) فروش مواد مخدر

ج) صدور چك از حساب مسدود

د) سرقت مسلحانه كه مستوجب حد نباشد.

4 ـ ماههاي حرام كه باعث تغليظ ديه مي‌شود كدامند؟

الف) رمضان ـ رجب ـ محرم ـ ذيحجه‌

ب) رجب ـ محرم ـ ذيقعده ـ ذيحجه

ج) صفر ـ رجب ـ رمضان ـ ذيحجه‌

د) رمضان ـ محرم ـ ذيحجه ـ ذيقعده

5 ـ اگر «الف‌» و به قصد شوخي «ب‌» را با علم به اينكه او شنا بلد نيست به داخل استخر عميق بيفكند و «ب‌» غرق شود:

الف) مرتكب قتل عمد شده است‌.

ب) مرتكب قتل شبه عمد شده است‌.

ج) اين قتل در حكم شبه عمد است‌.

د) مرتكب قتل خطاي محض شده است‌.

6ـ در تصادف اتومبيل با عابر پياده‌، در چه صورت راننده ضامن ديه نيست‌؟

الف) سرعت راننده مجاز باشد.

ب) وسيله نقليه فاقد نقص فني باشد.

ج) محل تصادف براي عبورعابرپياده‌ممنوع باشد.

د) درصورت اجتماع هر سه شرط 1 و2 و 3   

7ـ هرگاه به امر غير قانوني يكي از مقامات رسمي جرمي واقع شود، مأموري كه امر آمر را بعلت اشتباه قابل قبول و به تصور اينكه‌قانوني است اجرا كرده باشد:

الف) مانند آمر مجازات مي‌شود.

ب) مجازات وي تخفيف داده مي‌شود.

ج) فقط به ديه يا ضمان مالي محكوم مي‌شود.

د) علاوه بر مجازات به ضمان مالي هم محكوم مي‌شود.

8 ـ كدام گزينه صحيح نيست‌؟

الف) جرم ربا بين شوهر و زن محقق نمي‌شود.

ب) هرگاه رباگيرنده مضطر باشد از مجازات معاف است‌.

ج) هرگاه ربادهنده مضطر باشد از مجازات معاف است‌.

د) هر نوع ربا اعم از قرضي و معاملي جرم و قابل مجازات است‌.

9 ـ تفاوت اصلي اختلاس با خيانت در امانت كدام است‌؟

الف) اختلاس غير قابل گذشت ولي خيانت در امانت قابل گذشت است‌.

ب) اختلاس اختصاص به وجه نقد دارد ولي خيانت در امانت در مورد ساير اموال نيز صدق مي‌كند.

ج) اختلاس فقط قابل انتساب به كاركنان دولت است ولي خيانت در امانت قابل انتساب به ديگران نيز هست‌.

د) هيچكدام‌.

10 ـ كارگري حين انجام كار در كارگاه به دليل موجود نبودن تجهيزات ايمني در كارگاه دچارحادثه شده و فوت مي‌كند، اين واقعه‌: 1

الف) قتل خطاي محض است‌.

ب) در حكم قتل شبه عمد است‌.

ج) فاقد وصف كيفري است‌.

د) قتل عمد محسوب مي‌شود.

11 ـ انجام فعل حرام كه مستقلاً براي آن در قانون مجازات تعيين نشده است‌، در چه موردي قابل مجازات است‌؟

الف) چنانچه علني باشد قابل مجازات است‌.

ب) فقط در صورت اجتماع شرايط 1 و 3 قابل مجازات است‌.

ج) چنانچه عفت عمومي را جريحه دار نمايد قابل مجازات است‌.

د) تا طبق قانون مستقلاً براي آن مجازات تعيين نشده باشد به هيچ وجه قابل مجازات نيست‌.

12ـ در صورت عدم ثبت رسمي ازدواج‌:

الف) چنانچه عقد دائم باشد فقط مرد مجازات مي‌شود.

ب) چه عقد دائم چه موقت‌، فقط مرد مجازات مي‌شود.

ج) چنانچه عقد دائم باشد هر دو طرف مجازات مي‌شوند.

د) چه عقد دائم باشد چه موقت‌، هر دو طرف مجازات مي‌شوند.

 13 ـ كدام يك از جرائم ذيل قابل گذشت نيست‌؟

الف) نشر اكاذيب

‌ب) تخريب اموال

ج) مزاحمت تلفني

14 ـ شروع به جرم در كدام مورد قابل مجازات است‌؟

  الف) راهزني

 ب) سرقت شبانه

‌ ج) سرقت مسلحانه

 د) هر سه مورد

15 ـ چنانچه صادر كننده يك چك بلامحل دو نفر باشند:

الف) پرداخت جزاي نقدي مقرر در قانون متضامناً برعهده هر دو نفر است‌.

ب) هر كدام بايستي به پرداخت نصف جزاي نقدي مندرج در قانون محكوم شوند.

ج) هر كدام بايستي مستقلاً به پرداخت جزاي نقدي مندرج در قانون محكوم شوند.

د) هيچكدام‌.

16 ـ چنانچه ولي دم در قتل عمدي به سن بلوغ رسيده ولي كمتر از 18 سال سن داشته و رشد وي ثابت نشده باشد:

الف) بايستي صدور حكم تا زمان احراز رشد وي به تأخير افتد

ب) با توجه به لزوم رعايت مصلحت احتمالي وي‌، قصاص تبديل به ديه مي‌شود.

ج) نظر شخص بالغ در خصوص تقاضا يا اسقاط قصاص معتبر است هر چند رشد وي احراز نشده باشد

د) هيچكدام‌.

17 ـ در صورت وجود چند كيفيت مخففه‌، دادگاه پس از تبديل مجازات‌:

الف) بايستي آن را تخفيف بدهد.

ب) نمي‌تواند آن را تخفيف بدهد.

ج) مخير است آن را تخفيف بدهد يا ندهد.

د) در برخي موارد ملزم به تخفيف و در برخي موارد مجاز به تخفيف است‌.

18ـ چنانچه شخصي برخلاف واقع خود را شفاهاً سرهنگ نيروي انتظامي معرفي نمايد بدون آنكه هيچ اقدام ديگري دراين‌ راستادهد:

الف) مرتكب هيچ جرمي نشده است‌.

ب) تعقيب و مجازات او منوط به شكايت شاكي خصوصي است‌.

ج) تعقيب و مجازات او منوط به شكايت نيروي انتظامي است‌.

د) بدون نياز به شكايت شاكي يا نيروي انتظامي قابل تعقيب و مجازات است‌. 

    19 ـ شخصي مرتكب صدور سه فقره چك بلا محل‌، يك فقره كلاهبرداري و يك فقره سرقت شده است‌. مجازات او عبارت از:

الف) فقط به مجازات جرم كلاهبرداري و مجازات جرم سرقت محكوم مي‌شود.

ب) مجازات صدور سه فقره چك بلامحل با يكديگر جمع و علاوه بر اين به مجازات كلاهبرداري و مجازات سرقت نيز محكوم مي‌شود.

ج) به مجازات جرم كلاهبرداري به‌اضافه مجازات جرم سرقت به‌اضافه مجازات جرم صدور چك بلامحل محكوم مي‌گردد كه مي‌تواندازحداكثر مجازات قانوني جرم صدور چك بلا محل بيشترباشد.

د) علاوه بر مجازات كلاهبرداري و سرقت به مجازات صدور چك بلامحل نيز محكوم مي‌گردد ولي مجازات اخير نمي‌تواند مجازات‌قانوني تعيين شده براي اين جرم بيشتر باشد.

20 ـ آيا تعدد جرم مانع رعايت جهات مخففه توسط دادگاه است‌؟

الف) اصولاً تعدد جرم مانع رعايت جهات مخففه توسط دادگاه نيست‌.

ج) تعدد جرم فقط در جرائم مستوجب بيش از 6 ماه حبس مانع رعايت جهات مخففه است‌. )

چون تعدد جرم مي‌تواند از اسباب تشديد مجازات باشد بنابراين با وجود تعدد، امكان تخفيف مجازات وجود ندارد.

آقای الف بعد از عروسی، متوجه می شود که همسرش خانم ب قبلا با شخصی به نام اقاي ج رابطه داشته است. وی این موضوع را به خانواده دختر اطلاع می دهد و با هماهنگی آنها نقشه قتل اقاي ج طرح ریزی می شود. ابتدا دختر به اقاي ج زنگ زده و او را به خانه دعوت می کند. پس از ورود أقاي ج و خلوت نمودن با خانم ب  و آماده شدن برای زنا ، شوهر ، پدر و نیز خود دختر او را به قتل می رسانند.

 1- آیا می توان أقاي ج را نسبت به تمام یا برخی از قاتلین مهدورالدم دانست؟

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: